[๐‰๐š๐ฐ๐š๐ฉ๐š๐ง ๐๐š๐ฅ๐š๐ฌ ๐Œ๐ž๐ฅ๐ฎ๐ซ๐ฎ๐ฌ๐ค๐š๐ง ๐Š๐ž๐ค๐ž๐ฅ๐ข๐ซ๐ฎ๐š๐ง ๐”๐ฌ๐ญ๐š๐ณ ๐ˆ๐ช๐›๐š๐ฅ ๐™๐š๐ข๐ง ๐›๐ž๐ซ๐ค๐š๐ข๐ญ๐š๐ง ๐ˆ๐ฅ๐ฆ๐ฎ ๐‡๐š๐๐ข๐ฌ] (๐๐š๐ซ๐ญ ๐Ÿ)

 [๐‰๐š๐ฐ๐š๐ฉ๐š๐ง ๐๐š๐ฅ๐š๐ฌ ๐Œ๐ž๐ฅ๐ฎ๐ซ๐ฎ๐ฌ๐ค๐š๐ง ๐Š๐ž๐ค๐ž๐ฅ๐ข๐ซ๐ฎ๐š๐ง ๐”๐ฌ๐ญ๐š๐ณ ๐ˆ๐ช๐›๐š๐ฅ ๐™๐š๐ข๐ง ๐›๐ž๐ซ๐ค๐š๐ข๐ญ๐š๐ง ๐ˆ๐ฅ๐ฆ๐ฎ ๐‡๐š๐๐ข๐ฌ] (๐๐š๐ซ๐ญ ๐Ÿ)


Apabila membaca respon terbaru Ustaz Iqbal Alhamdulillah, sepatutnya telah selesai isu awal saya bahaskan dan tegur beliau di mana Ustaz Iqbal berkata:


“๐‘†๐‘Ž๐‘ฆ๐‘Ž ๐‘๐‘’๐‘Ÿ๐‘ ๐‘’๐‘ก๐‘ข๐‘—๐‘ข ๐‘๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘ค๐‘Ž ๐‘๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘ค๐‘Ž โ„Ž๐‘Ž๐‘‘๐‘–๐‘กโ„Ž ๐‘‘๐‘Ž’๐‘–๐‘“ ๐‘Ž๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Žโ„Ž ๐‘ก๐‘’๐‘Ÿ๐‘š๐‘Ž๐‘ ๐‘ข๐‘˜ ๐‘˜๐‘Ž๐‘ก๐‘’๐‘”๐‘œ๐‘Ÿ๐‘– ๐‘š๐‘Ž๐‘Ÿ๐‘‘๐‘ข๐‘‘ ๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Ž๐‘š ๐‘๐‘’๐‘›๐‘”๐‘”๐‘ข๐‘›๐‘Ž๐‘Ž๐‘› ๐‘ ๐‘’๐‘๐‘Ž๐‘”๐‘Ž๐‘– ๐‘˜๐‘’โ„Ž๐‘ข๐‘—๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘›..”


Malangnya, dalam artikel beliau, beliau terus meleret panjang akan beberapa isu dan akhirnya jatuh dalam kekeliruan yang fatal yang sangat banyak. Saya juga mendapati ada beberapa tempat berlaku ketidakjujuran dan juga tidak menukilkan secara penuh pandangan ulamak hadith. Saya ada sertakan nukilan penuh tersebut dalam tulisan ini. 


Maka, dalam tulisan yang panjang ini, saya akan menjawab beberapa kekeliruan dan penyelewengan yang beliau lakukan serta saya akan sajikan satu soalan kuiz di akhir tulisan kepada pembaca yang budiman. Mari kita mulakan:


1. Kemusykilan Pertama: [๐”๐ฌ๐ญ๐š๐ณ ๐ˆ๐ช๐›๐š๐ฅ ๐Œ๐ž๐ฆ๐จ๐ญ๐จ๐ง๐  ๐Š๐ž๐ญ๐ข๐ค๐š ๐Œ๐ž๐ง๐ฎ๐ค๐ข๐ฅ๐ค๐š๐ง ๐๐š๐ง๐๐š๐ง๐ ๐š๐ง ๐’๐ฒ๐š๐ข๐ค๐ก ๐๐ฎ๐ซ๐ฎ๐๐๐ข๐ง '๐ˆ๐ญ๐ซ ๐“๐ข๐๐š๐ค ๐’๐ž๐œ๐š๐ซ๐š ๐๐ž๐ง๐ฎ๐ก]


Ayuh kita lihat pada nukilan penuh Syeikh Nuruddin ‘Itr yang sebelum itu dipotong oleh Ustaz Iqbal dalam artikel beliau tidak habis dan tidak penuh. Ini nukilan penuh teks tersebut:


ูˆุฐู„ูƒ ุฃู†ู†ุง ุฅุฐุง ุชุฃู…ู„ู†ุง ุงู„ุดุฑูˆุท ุงู„ุชูŠ ูˆุถุนู‡ุง ุงู„ุนู„ู…ุงุก ู„ู„ุนู…ู„ ุจุงู„ุญุฏูŠุซ ุงู„ุถุนูŠู، ูุฅู†ู†ุง ู†ู„ุงุญุธ ุฃู† ุงู„ุถุนูŠู ุงู„ุฐูŠ ู†ุจุญุซ ููŠู‡ ู„ู… ูŠุญูƒู… ุจูƒุฐุจู‡، ู„ูƒู† ู„ู… ูŠุชุฑุฌุญ ููŠู‡ ุฌุงู†ุจ ุงู„ุฅุตุงุจุฉ، ุฅู†ู…ุง ุจู‚ูŠ ู…ุญุชู…ู„ุง، ูˆู‡ุฐุง ุงู„ุงุญุชู…ุงู„ ู‚ุฏ ุชู‚ูˆู‰ ุจุนุฏู… ูˆุฌูˆุฏ ู…ุนุงุฑุถ ู„ู‡ ูˆุจุงู†ุถูˆุงุฆู‡ ุถู…ู† ุฃุตู„ ุดุฑุนูŠ ู…ุนู…ูˆู„ ุจู‡، ู…ู…ุง ูŠุฌุนู„ ‌ุงู„ุนู…ู„ ‌ุจู‡ ู…ุณุชุญุจุง ‌ูˆู…ู‚ุจูˆู„ุง، ุฑุนุงูŠุฉ ู„ุฐู„ูƒ


ุฃู…ุง ุฒุนู… ุงู„ู…ุนุงุฑุถูŠู† ุฃู† ุงู„ุนู…ู„ ุจุงู„ุถุนูŠู ููŠ ุงู„ูุถุงุฆู„ ุงุฎุชุฑุงุน ุนุจุงุฏุฉ ูˆุชุดุฑูŠุน ููŠ ุงู„ุฏูŠู† ู„ู…ุง ู„ู… ูŠุฃุฐู† ุจู‡ ุงู„ู„ู‡ ุชุนุงู„ู‰. ูู‚ุฏ ุฃุฌุงุจ ุนู†ู‡ ุงู„ุนู„ู…ุงุก ุจุฃู† ู‡ุฐุง ุงู„ุงุณุชุญุจุงุจ ู…ุนู„ูˆู… ู…ู† ุงู„ู‚ูˆุงุนุฏ ุงู„ุดุฑุนูŠุฉ ุงู„ุฏุงู„ุฉ ุนู„ู‰ ุงุณุชุญุจุงุจ ุงู„ุงุญุชูŠุงุท ููŠ ุฃู…ุฑ ุงู„ุฏูŠู†، ูˆุงู„ุนู…ู„ ุจุงู„ุญุฏูŠุซ ุงู„ุถุนูŠู ู…ู† ู‡ุฐุง ุงู„ู‚ุจูŠู„، ูู„ูŠุณ ุซู…ุฉ ุฅุซุจุงุช ุดูŠุก ู…ู† ุงู„ุดุฑุน ุจุงู„ุญุฏูŠุซ ุงู„ุถุนูŠู


ูˆููŠ ุฑุฃูŠูŠ ุฃู† ุงู„ู†ุงุธุฑ ููŠ ุดุฑูˆุท ุงู„ุนู…ู„ ุจุงู„ุญุฏูŠุซ ุงู„ุถุนูŠู ูŠุฌุฏ ููŠู‡ุง ู…ุง ูŠู†ููŠ ุงู„ุฒุนู… ุจุฃู†ู‡ ุฅุซุจุงุช ุดุฑุน ุฌุฏูŠุฏ، ูˆุฐู„ูƒ ุฃู†ู‡ู… ุงุดุชุฑุทูˆุง ุฃู† ูŠูƒูˆู† ู…ุถู…ูˆู†ู‡ ู…ู†ุฏุฑุฌุง ุชุญุช ุฃุตู„ ุดุฑุนูŠ ุนุงู… ู…ู† ุฃุตูˆู„ ุงู„ุดุฑูŠุนุฉ ุงู„ุซุงุจุชุฉ، ูุฃุตู„ ุงู„ุดุฑูŠุนุฉ ุซุงุจุช ุจุงู„ุฃุตู„ ุงู„ุดุฑุนูŠ ุงู„ุนุงู…، ูˆุฌุงุก ู‡ุฐุง ุงู„ุฎุจุฑ ุงู„ุถุนูŠู ู…ูˆุงูู‚ุง ู„ู‡


Maksudnya: “Demikian itu, apabila kami memerhatikan syarat-syarat yang para ulama letakkan untuk beramal dengan hadis daif, kami mendapati bahawa hadis daif yang dibahaskan dalam bab beramal tidak dihukum sebagai dusta, namun dalam masa yang sama ia tidak mempunyai kebarangkalian benar yang besar. Tetapi, kebarangkalian hadis tersebut boleh jadi benar masih kekal. ๐Š๐ž๐›๐š๐ซ๐š๐ง๐ ๐ค๐š๐ฅ๐ข๐š๐ง ๐ข๐ง๐ข ๐›๐จ๐ฅ๐ž๐ก ๐›๐ž๐ซ๐ญ๐š๐ฆ๐›๐š๐ก ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ญ ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐ฐ๐ฎ๐ฃ๐ฎ๐ ๐ฌ๐ž๐ฌ๐ฎ๐š๐ญ๐ฎ ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐ฆ๐ž๐ง๐ฒ๐š๐ง๐ ๐ ๐š๐ก๐ข ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฌ๐ž๐›๐ฎ๐ญ ๐๐š๐ง ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ญ ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฌ๐ž๐›๐ฎ๐ญ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฆ๐š๐ฌ๐ฎ๐ค ๐๐ข ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐๐š๐ž๐ซ๐š๐ก ๐ฎ๐ฌ๐ฎ๐ฅ (๐ค๐š๐ž๐๐š๐ก) ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ค ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐๐ข๐š๐ฆ๐š๐ฅ๐ค๐š๐ง. ๐‰๐ข๐ค๐š ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฌ๐ž๐›๐ฎ๐ญ ๐ฆ๐ž๐ง๐ž๐ฉ๐š๐ญ๐ข ๐œ๐š๐ซ๐š-๐œ๐š๐ซ๐š ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐๐ข๐ฌ๐ž๐›๐ฎ๐ญ๐ค๐š๐ง, ๐ฆ๐š๐ค๐š ๐›๐ž๐ซ๐š๐ฆ๐š๐ฅ ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฌ๐ž๐›๐ฎ๐ญ ๐š๐๐š๐ฅ๐š๐ก ๐๐ข๐ ๐š๐ฅ๐š๐ค๐ค๐š๐ง ๐๐š๐ง ๐๐ข๐ญ๐ž๐ซ๐ข๐ฆ๐š ๐š๐ญ๐š๐ฌ ๐ฌ๐ž๐›๐š๐› ๐ข๐š ๐ฆ๐ž๐ซ๐š๐ข๐ค๐š๐ง ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ญ-๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ญ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฌ๐ž๐›๐ฎ๐ญ


Adapun, sangkaan pihak lawan bahawa beramal dengan hadis daif dalam bab fadhail merupakan mereka-reka ibadah dan pensyariatan dalam agama yang Allah tidak izinkan. Para ulama telah menjawab sangkaan ini dengan mengatakan bahawa ๐ก๐ฎ๐ค๐ฎ๐ฆ ๐ข๐ฌ๐ญ๐ข๐ก๐›๐š๐› ๐ฆ๐ž๐ซ๐ฎ๐ฉ๐š๐ค๐š๐ง ๐ฌ๐ฎ๐š๐ญ๐ฎ ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐๐ข๐ค๐ž๐ญ๐š๐ก๐ฎ๐ข ๐๐š๐ซ๐ข๐ฉ๐š๐๐š ๐ค๐š๐ž๐๐š๐ก-๐ค๐š๐ž๐๐š๐ก ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ค ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐ฆ๐ž๐ง๐ฎ๐ง๐ฃ๐ฎ๐ค๐ค๐š๐ง ๐ข๐ฌ๐ญ๐ข๐ก๐›๐š๐› ๐›๐ž๐ซ๐ก๐š๐ญ๐ข-๐ก๐š๐ญ๐ข ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐ฎ๐ซ๐ฎ๐ฌ๐š๐ง ๐š๐ ๐š๐ฆ๐š. Beramal dengan hadis daif termasuk dalam sudut ini. ๐“๐ข๐š๐๐š ๐๐ข ๐ฌ๐š๐ง๐š ๐ฆ๐ž๐ง๐ž๐ญ๐š๐ฉ๐ค๐š๐ง ๐ฌ๐ž๐ฌ๐ฎ๐š๐ญ๐ฎ ๐ก๐ฎ๐ค๐ฎ๐ฆ ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ค ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐ฆ๐ž๐ง๐ ๐ ๐ฎ๐ง๐š๐ค๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ.


Pada pandangan saya, ๐จ๐ซ๐š๐ง๐  ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐ฆ๐ž๐ง๐ž๐ฅ๐ข๐ญ๐ข ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ญ-๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ญ ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐๐ข๐ฅ๐ž๐ญ๐š๐ค๐ค๐š๐ง ๐ฎ๐ง๐ญ๐ฎ๐ค ๐›๐ž๐ซ๐š๐ฆ๐š๐ฅ ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ, ๐๐ข๐š ๐š๐ค๐š๐ง ๐ญ๐ž๐ฆ๐ฎ๐ข ๐›๐ฎ๐ค๐ญ๐ข ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐ฆ๐ž๐ง๐š๐Ÿ๐ข๐ค๐š๐ง ๐ฌ๐š๐ง๐ ๐ค๐š๐š๐ง ๐›๐š๐ก๐š๐ฐ๐š ๐›๐ž๐ซ๐š๐ฆ๐š๐ฅ ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ ๐š๐ค๐š๐ง ๐ฆ๐ž๐ง๐ž๐ญ๐š๐ฉ๐ค๐š๐ง ๐š๐ฆ๐š๐ฅ๐š๐ง ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ค ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐›๐š๐ซ๐ฎ. Ini kerana para ulama telah meletakkan syarat agar intipati hadis daif terkandung bawah usul syarak yang umum daripada usul agama yang telah sabit. Usul agama telah sabit dengan usul syarak yang umum. Lalu, hadis daif yang datang hanya datang selari dengan usul syarak yang umum tersebut”. (Manhaj al-Naqd, hal. 294)


Jika dibaca nukilan ini secara keseluruhan ini, ia jelas menunjukkan bahawa ๐ฉ๐ž๐ง๐ ๐š๐ฆ๐š๐ฅ๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ ini disebabkan oleh ๐ค๐ž๐ซ๐š๐ง๐š ๐ข๐š ๐๐ข๐ฌ๐จ๐ค๐จ๐ง๐  ๐จ๐ฅ๐ž๐ก ๐š๐ฌ๐š๐ฅ ๐š๐ญ๐š๐ฎ ๐ค๐š๐ž๐๐š๐ก ๐ฎ๐ฆ๐ฎ๐ฆ ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐ฌ๐ฎ๐๐š๐ก ๐ฌ๐ž๐๐ข๐š ๐๐ข๐š๐ฆ๐š๐ฅ๐ค๐š๐ง. Kemudian barulah Syeikh Nuruddin membawakan huraian tentang konsep beramal dengan hadis daif adalah disebabkan ihtiyat (berhati-hati) sepertimana saya telah huraikan dalam artikel saya sebelum ini. 


Kenapa Ustaz Iqbal potong teks ini? Adakah kerana teks penuh ini tidak menyokong pendiriannya? Saya tidak tahu.


Inilah juga manhaj al-Nawawi. Beliau menyebut:


ูˆุฅู†ู…ุง ุฃุจุงุญ ุงู„ุนู„ู…ุงุก ุงู„ุนู…ู„ ุจุงู„ุถุนูŠู ููŠ ุงู„ู‚ุตุต ูˆูุถุงุฆู„ ุงู„ุฃุนู…ุงู„ ุงู„ุชูŠ ู„ูŠุณุช ููŠู‡ุง ู…ุฎุงู„ูุฉ ู„ู…ุง ุชู‚ุฑุฑ ููŠ ุฃุตูˆู„ ุงู„ุดุฑุน ู…ุซู„ ูุถู„ ุงู„ุชุณุจูŠุญ، ูˆุณุงุฆุฑ ุงู„ุฃุฐูƒุงุฑ، ูˆุงู„ุญุซ ุนู„ู‰ ู…ูƒุงุฑู… ุงู„ุฃุฎู„ุงู‚، ูˆุงู„ุฒู‡ุฏ ููŠ ุงู„ุฏู†ูŠุง ูˆุบูŠุฑ ุฐู„ูƒ ู…ู…ุง ุฃุตูˆู„ู‡ ู…ุนู„ูˆู…ุฉ ู…ู‚ุฑุฑุฉ.


Maksudnya: “Para ulama hanya mengharuskan pengamalan hadis daif dalam bab qasas (kisah-kisah) dan fadhail a’mal yang ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐ฆ๐ž๐ง๐ฒ๐š๐ง๐ ๐ ๐š๐ก๐ข ๐ฉ๐ž๐ซ๐ค๐š๐ซ๐š ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐ฌ๐ฎ๐๐š๐ก ๐ญ๐ž๐ซ๐ฆ๐š๐ค๐ญ๐ฎ๐› ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐ฎ๐ฌ๐ฎ๐ฅ ๐ฌ๐ฒ๐š๐ซ๐š๐ค. Contohnya seperti pahala tasbih serta zikir-zikir lain, gesaan untuk berakhlak mulia, bersikap zuhud di dunia dan perkara-perkara lain yang ๐ฎ๐ฌ๐ฎ๐ฅ๐ง๐ฒ๐š ๐ฌ๐ฎ๐๐š๐ก ๐๐ข๐ค๐ž๐ญ๐š๐ก๐ฎ๐ข ๐๐š๐ง ๐ญ๐ž๐ซ๐ฆ๐š๐ค๐ญ๐ฎ๐›”. (Khulasah Ihkam, hal. 59-60)


Jika difahami ini dengan baik, maka terjawablah semua nukilan ulama yang membolehkan pengunaan hadis daif yang dibawa oleh Ustaz Iqbal. Syarat-syarat yang diletakkan oleh ulama adalah untuk membenarkan amalan dengannya. Jika tidak cukup syaratnya maka ia tidak boleh diamalkan. Saya tidak pasti kenapa Ustaz Iqbal sukar untuk memahaminya.


2. Kemusykilan Kedua: [๐“๐ž๐ซ๐ฃ๐ž๐ฆ๐š๐ก๐š๐ง ๐”๐ฌ๐ญ๐š๐ณ ๐ˆ๐ช๐›๐š๐ฅ ๐˜๐š๐ง๐  ๐Œ๐ž๐ง๐ ๐ž๐ฅ๐ข๐ซ๐ฎ๐ค๐š๐ง ๐๐š๐ง ๐Š๐ž๐ญ๐ข๐๐š๐ค๐ฃ๐ฎ๐ฃ๐ฎ๐ซ๐š๐ง ๐ƒ๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐๐ฎ๐ค๐ข๐ฅ๐š๐ง]


Ustaz Iqbal berhujah amalan menyapu tengkuk ketika wudhu’ yang didakwa sepakat para ulama boleh diamalkan sebagai fadilat amal. Ustaz Iqbal berkata:


“๐‘€๐‘ข๐‘™๐‘™๐‘Ž ๐ด๐‘™๐‘– ๐‘„๐‘Ž๐‘Ÿ๐‘– (๐‘Ÿ๐‘Žโ„Ž) ๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Ž๐‘š ๐‘Ž๐‘™-๐‘€๐‘Ž๐‘ค๐‘‘๐‘ข’๐‘Ž๐‘ก ๐‘Ž๐‘™-๐พ๐‘ข๐‘๐‘Ÿ๐‘Ž ๐‘š๐‘’๐‘›๐‘ฆ๐‘Ž๐‘ก๐‘Ž๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘ค๐‘Ž ๐‘ค๐‘Ž๐‘™๐‘Ž๐‘ข๐‘๐‘ข๐‘› โ„Ž๐‘Ž๐‘‘๐‘–๐‘กโ„Ž ๐‘ฆ๐‘Ž๐‘›๐‘” ๐‘š๐‘’๐‘›๐‘ฆ๐‘’๐‘๐‘ข๐‘ก๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘ค๐‘Ž “๐‘€๐‘’๐‘›๐‘ฆ๐‘Ž๐‘๐‘ข ๐‘ก๐‘’๐‘›๐‘”๐‘˜๐‘ข๐‘˜ ๐‘‘๐‘’๐‘›๐‘”๐‘Ž๐‘› ๐‘Ž๐‘–๐‘Ÿ ๐‘ค๐‘ข๐‘‘๐‘ข’ ๐‘‘๐‘Ž๐‘๐‘Ž๐‘ก ๐‘š๐‘’๐‘™๐‘’๐‘๐‘Ž๐‘ ๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘ก๐‘’๐‘›๐‘”๐‘˜๐‘ข๐‘˜๐‘›๐‘ฆ๐‘Ž ๐‘‘๐‘Ž๐‘Ÿ๐‘– ๐‘๐‘’๐‘™๐‘’๐‘›๐‘”๐‘”๐‘ข ๐‘Ž๐‘ง๐‘Ž๐‘ ๐‘‘๐‘– ๐‘Ž๐‘˜โ„Ž๐‘–๐‘Ÿ๐‘Ž๐‘ก” ๐‘Ž๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Žโ„Ž ๐‘ก๐‘’๐‘Ÿ๐‘š๐‘Ž๐‘ ๐‘ข๐‘˜ โ„Ž๐‘Ž๐‘‘๐‘–๐‘กโ„Ž ๐‘‘๐‘Ž’๐‘–๐‘“, ๐‘Ž๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘ก๐‘’๐‘ก๐‘Ž๐‘๐‘– ๐‘ก๐‘’๐‘™๐‘Žโ„Ž ๐‘ ๐‘’๐‘๐‘Ž๐‘˜๐‘Ž๐‘ก ๐‘๐‘Ž๐‘Ÿ๐‘Ž ๐‘ข๐‘™๐‘Ž๐‘š๐‘Ž ๐‘๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘ค๐‘Ž ๐‘–๐‘Ž ๐‘๐‘œ๐‘™๐‘’โ„Ž ๐‘‘๐‘–๐‘Ž๐‘š๐‘Ž๐‘™๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘ ๐‘’๐‘๐‘Ž๐‘”๐‘Ž๐‘– ๐‘“๐‘Ž๐‘‘๐‘–๐‘™๐‘Ž๐‘ก ๐‘Ž๐‘š๐‘Ž๐‘™, ๐‘๐‘Ž๐‘Ÿ๐‘Ž ๐ผ๐‘š๐‘Ž๐‘š-๐ผ๐‘š๐‘Ž๐‘š ๐‘ก๐‘’๐‘™๐‘Žโ„Ž ๐‘š๐‘’๐‘›๐‘ฆ๐‘Ž๐‘ก๐‘Ž๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘ค๐‘Ž โ„Ž๐‘ข๐‘˜๐‘ข๐‘š ๐‘š๐‘’๐‘›๐‘ฆ๐‘Ž๐‘๐‘ข ๐‘Ž๐‘–๐‘Ÿ ๐‘ค๐‘ข๐‘‘๐‘ข’ ๐‘‘๐‘– ๐‘ก๐‘’๐‘›๐‘”๐‘˜๐‘ข๐‘˜ ๐‘Ž๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Žโ„Ž ๐‘€๐‘ˆ๐‘†๐‘‡๐ด๐ป๐ด๐ต”


Menilai secara kritis nukilan Ustaz Iqbal ini, saya dapati ada 2 isu utama:


i. ๐“๐ž๐ซ๐ฃ๐ž๐ฆ๐š๐ก๐š๐ง ๐”๐ฌ๐ญ๐š๐ณ ๐ˆ๐ช๐›๐š๐ฅ ๐ข๐ง๐ข ๐ฆ๐ž๐ง๐ ๐ž๐ฅ๐ข๐ซ๐ฎ๐ค๐š๐ง ๐ค๐ž๐ซ๐š๐ง๐š ๐ฆ๐ž๐ฆ๐›๐š๐ฒ๐š๐ง๐ ๐ค๐š๐ง ๐ฌ๐ž๐จ๐ฅ๐š๐ก-๐จ๐ฅ๐š๐ก ๐›๐ž๐ซ๐ฅ๐š๐ค๐ฎ ๐ค๐ž๐ฌ๐ž๐ฉ๐š๐ค๐š๐ญ๐š๐ง ๐ฎ๐ฅ๐š๐ฆ๐š ๐ญ๐ž๐ซ๐ก๐š๐๐š๐ฉ ๐ ๐š๐ฅ๐š๐ค๐š๐ง ๐ฆ๐ž๐ง๐ฒ๐š๐ฉ๐ฎ ๐ญ๐ž๐ง๐ ๐ค๐ฎ๐ค ๐ค๐ž๐ญ๐ข๐ค๐š ๐›๐ž๐ซ๐ฐ๐ฎ๐๐ก๐ฎ’.  Sebenarnya, frasa ูŠُุนْู…َู„ُ ุจِู‡ِ ูِูŠ ูَุถَุงุฆِู„ِ ุงู„ْุฃَุนْู…َุงู„ِ ุงุชِّูَุงู‚ًุง merujuk kepada ๐ค๐ž๐ฌ๐ž๐ฉ๐š๐ค๐š๐ญ๐š๐ง ๐ฎ๐ฅ๐š๐ฆ๐š ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐ฉ๐ž๐ง๐ ๐š๐ฆ๐š๐ฅ๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐Ÿ๐š๐๐ก๐š๐ข๐ฅ ๐š๐ฆ๐š๐ฅ ๐›๐ฎ๐ค๐š๐ง๐ง๐ฒ๐š ๐ฉ๐š๐ซ๐š ๐ฎ๐ฅ๐š๐ฆ๐š ๐ฌ๐ž๐ฉ๐š๐ค๐š๐ญ ๐ญ๐ž๐ง๐ญ๐š๐ง๐  ๐ ๐š๐ฅ๐š๐ค๐š๐ง ๐š๐ฆ๐š๐ฅ๐š๐ง ๐ฆ๐ž๐ง๐ฒ๐š๐ฉ๐ฎ ๐ญ๐ž๐ง๐ ๐ค๐ฎ๐ค. Mari rujuk kepada teks asal yang sebenar berikut:


ูˆَุงู„ْุญَุฏِูŠุซُ ู…َูˆْู‚ُูˆูٌ ุฅِู„َّุง ุฃَู†َّู‡ُ ูِูŠ ุงู„ْุญُูƒْู…ِ ู…َุฑْูُูˆุนٌ ู„ِุฃَู†َّ ู…ِุซْู„َู‡ُ ู„َุง ูŠُู‚َุงู„ُ ุจِุงู„ุฑَّุฃْูŠِ ูˆَูŠُู‚َูˆِّูŠู‡ِ ู…َุง ุฑُูˆِูŠَ ู…َุฑْูُูˆุนًุง ู…ِู†ْ ู…ُุณْู†َุฏِ ุงู„ْูُุฑْุฏَูˆْุณِ ู…ِู†ْ ุญَุฏِูŠุซِ ุงุจْู†ِ ุนُู…َุฑَ ู„َูƒِู†َّ ุจِุณَู†َุฏٍ ุถَุนِูŠูٍ ูˆَุงู„ุถَّุนِูŠูُ ูŠُุนْู…َู„ُ ุจِู‡ِ ูِูŠ ูَุถَุงุฆِู„ِ ุงู„ْุฃَุนْู…َุงู„ِ ุงุชِّูَุงู‚ًุง ูˆَู„َุฐَุง ู‚َุงู„َ ุฃَุฆِู…َّุชُู†َุง ุฅِู†َّ ู…َุณْุญَ ุงู„ุฑَّู‚َุจَุฉِ ู…ُุณْุชَุญَุจٌّ ุฃَูˆْ ุณُู†َّุฉٌ


Maksudnya: “Hadis ini mawquf. Namun, hadis sapu tengkuk ini dihukum sebagai marfu’ kerana hadis seperti ini tidak boleh disampaikan dengan cara ijtihad. Hadis ini dikuatkan pula oleh hadis yang diriwayatkan secara marfu’ dalam Musnad al-Firdaus daripada Ibn Umar dengan sanad yang daif. ๐๐š๐ฆ๐ฎ๐ง, ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ ๐›๐จ๐ฅ๐ž๐ก ๐๐ข๐ ๐ฎ๐ง๐š๐ค๐š๐ง ๐๐ข ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐›๐š๐› ๐Ÿ๐š๐๐ก๐š๐ข๐ฅ ๐š’๐ฆ๐š๐ฅ ๐ฌ๐ž๐œ๐š๐ซ๐š ๐ฌ๐ž๐ฉ๐š๐ค๐š๐ญ. Atas sebab ini, para imam mazhab kami berpendapat bahawa menyapu tengkuk itu sunnah atau mustahab”. (al-Asrar al-Marfu’ah fi al-Akhbar al-Mawdu’ah, hal. 315)


Tidak benar Ustaz Iqbal menyatakan bahawa isu sapu tengkuk ini isu sepakat. Sedangkan, Ibn Hajar al-Haitami mengatakan:


ูˆููŠ ู…ุณุญ ุงู„ุฑู‚ุจุฉ ุฎู„ุงู ูˆุงู„ุฑุงุฌุญ ุนุฏู… ู†ุฏุจู‡ ูˆุงุนุชุฑุถ ุจุฃู† ุญุฏูŠุซู‡ ูŠุนู…ู„ ุจู‡ ููŠ ุงู„ูุถุงุฆู„. ‌ูˆูŠุฑุฏ ‌ุจู…ุง ‌ู…ุฑ ‌ุขู†ูุง ‌ูƒู…ุง ‌ูŠุดูŠุฑ ‌ุฅู„ูŠู‡ ‌ู‚ูˆู„ ‌ุงู„ู…ุตู†ู ‌ุฃู† ‌ุฎุจุฑู‡ู…ุง ‌ู…ูˆุถูˆุน ูุจุชู‚ุฏูŠุฑ ุณู„ุงู…ุชู‡ ู…ู† ุงู„ูˆุถุน ู‡ูˆ ุดุฏูŠุฏ ุงู„ุถุนู ูู„ุง ูŠุนู…ู„ ุจู‡


Maksudnya: “๐“๐ž๐ซ๐๐š๐ฉ๐š๐ญ ๐ค๐ก๐ข๐ฅ๐š๐Ÿ ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐ฉ๐ž๐ซ๐ฆ๐š๐ฌ๐š๐ฅ๐š๐ก๐š๐ง ๐ฆ๐ž๐ง๐ฒ๐š๐ฉ๐ฎ ๐ญ๐ž๐ง๐ ๐ค๐ฎ๐ค ๐ข๐ง๐ข. Pendapat yang rajih adalah tidak sunat untuk menyapu tengkuk. Namun, pendapat yang mengatakan tidak sunat ini mendapat bantahan bahawa hadis sapu tengkuk ini boleh diamalkan dalam bab fadhail. 


๐๐š๐ฆ๐ฎ๐ง, ๐›๐š๐ง๐ญ๐š๐ก๐š๐ง ๐ข๐ง๐ข ๐๐ข๐ญ๐จ๐ฅ๐š๐ค ๐ฌ๐ž๐ฉ๐ž๐ซ๐ญ๐ข๐ฆ๐š๐ง๐š ๐ค๐š๐ฆ๐ข ๐ญ๐ž๐ฅ๐š๐ก ๐›๐ข๐ง๐œ๐š๐ง๐ ๐ค๐š๐ง ๐ฌ๐ž๐›๐ž๐ง๐ญ๐š๐ซ ๐ญ๐š๐๐ข, sebagaimana penulis (al-Nawawi) telah mengisyaratkan bahawa hadis tentang sapu tengkuk ini palsu. ๐Š๐š๐ฅ๐š๐ฎ ๐ค๐ข๐ญ๐š ๐ข๐ง๐ข ๐ฆ๐ž๐ง๐ ๐š๐ง๐ ๐ ๐š๐ฉ ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ข๐ง๐ข ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐ฉ๐š๐ฅ๐ฌ๐ฎ, ๐ฆ๐š๐ค๐š ๐ข๐š ๐ญ๐ž๐ญ๐š๐ฉ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฌ๐š๐ง๐ ๐š๐ญ ๐๐š’๐ข๐Ÿ. ๐Ž๐ฅ๐ž๐ก ๐ข๐ญ๐ฎ, ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฌ๐ž๐›๐ฎ๐ญ ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐›๐จ๐ฅ๐ž๐ก ๐๐ข๐š๐ฆ๐š๐ฅ๐ค๐š๐ง”. (Tuhfah al-Muhtaj fi Sharh al-Minhaj, jil. 1, hal. 241)


ii. Ustaz Iqbal tidak menukil penuh kalam Mulla Ali al-Qari. Saya mohon agar kita semua jujur untuk menukil secara penuh mengikut agar pembaca tahu isu yang ingin dibahas dan pendirian ulama tentangnya. Saya bawakan kalam penuh yang tidak dinukil oleh Ustaz Iqbal:


ู…َุณْุญُ ‌ุงู„ุฑَّู‚َุจَุฉِ ุฃَู…َุงู†ٌ ู…ِู†َ ุงู„ْุบُู„ِّ


ู‚َุงู„َ ุงู„ู†َّูˆَูˆِูŠُّ ูِูŠ ุดَุฑْุญِ ุงู„ْู…ُู‡َุฐَّุจِ ุฅِู†َّู‡ُ ู…َูˆْุถُูˆุนٌ


ู‚ُู„ْุชُ ู„َูƒِู†ْ ุฑَูˆَุงู‡ُ ุฃَุจُูˆ ุนُุจَูŠْุฏِ ุงู„ْู‚َุงุณِู…ِ ุนَู†ِ ุงู„ْู‚َุงุณِู…ِ ุจْู†ِ ุนَุจْุฏِ ุงู„ุฑَّุญْู…َู†ِ ุนَู†ْ ู…ُูˆุณَู‰ ุจْู†ِ ุทَู„ْุญَุฉَ ู‚َุงู„َ ู…َู†ْ ู…َุณَุญَ ู‚َูَุงู‡ُ ู…َุนَ ุฑَุฃْุณِู‡ِ ูˆُู‚ِูŠَ ู…ِู†َ ุงู„ْุบُู„ِّ


ูˆَุงู„ْุญَุฏِูŠุซُ ู…َูˆْู‚ُูˆูٌ ุฅِู„َّุง ุฃَู†َّู‡ُ ูِูŠ ุงู„ْุญُูƒْู…ِ ู…َุฑْูُูˆุนٌ ู„ِุฃَู†َّ ู…ِุซْู„َู‡ُ ู„َุง ูŠُู‚َุงู„ُ ุจِุงู„ุฑَّุฃْูŠِ ูˆَูŠُู‚َูˆِّูŠู‡ِ ู…َุง ุฑُูˆِูŠَ ู…َุฑْูُูˆุนًุง ู…ِู†ْ ู…ُุณْู†َุฏِ ุงู„ْูُุฑْุฏَูˆْุณِ ู…ِู†ْ ุญَุฏِูŠุซِ ุงุจْู†ِ ุนُู…َุฑَ ู„َูƒِู†َّ ุจِุณَู†َุฏٍ ุถَุนِูŠูٍ ูˆَุงู„ุถَّุนِูŠูُ ูŠُุนْู…َู„ُ ุจِู‡ِ ูِูŠ ูَุถَุงุฆِู„ِ ุงู„ْุฃَุนْู…َุงู„ِ ุงุชِّูَุงู‚ًุง ูˆَู„َุฐَุง ู‚َุงู„َ ุฃَุฆِู…َّุชُู†َุง ุฅِู†َّ ู…َุณْุญَ ‌ุงู„ุฑَّู‚َุจَุฉِ ู…ُุณْุชَุญَุจٌّ ุฃَูˆْ ุณُู†َّุฉٌ


Maksudnya: "Hadis: ‘Sapu tengkuk keamanan dari belenggu (azab di akhirat)’. 


๐ƒ๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐ค๐ข๐ญ๐š๐› ๐’๐ก๐š๐ซ๐ก ๐š๐ฅ-๐Œ๐ฎ๐ก๐š๐ณ๐ณ๐š๐›, ๐š๐ฅ-๐๐š๐ฐ๐š๐ฐ๐ข ๐›๐ž๐ซ๐ค๐š๐ญ๐š: ๐ข๐š ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ฉ๐š๐ฅ๐ฌ๐ฎ. 


Saya - Mulla Ali al-Qari- katakan: Tetapi, Abu Ubayd al-Qasim meriwayatkan hadis ini daripada al-Qasim Ibn Abd al-Rahman daripada Musa Ibn Talhah, bahawa beliau berkata: Sesiapa menyapu tengkuknya bersama kepalanya, maka dia akan diselamatkan dari belenggu.


Hadis ini mawquf. Namun, hadis sapu tengkuk ini dihukum sebagai marfu’ kerana hadis seperti ini tidak boleh disampaikan dengan cara ijtihad. Hadis ini dikuatkan pula oleh hadis yang diriwayatkan secara marfu’ dalam Musnad al-Firdaus daripada Ibn Umar dengan sanad yang daif. ๐๐š๐ฆ๐ฎ๐ง, ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ ๐›๐จ๐ฅ๐ž๐ก ๐๐ข๐ ๐ฎ๐ง๐š๐ค๐š๐ง ๐๐ข ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐›๐š๐› ๐Ÿ๐š๐๐ก๐š๐ข๐ฅ ๐š’๐ฆ๐š๐ฅ ๐ฌ๐ž๐œ๐š๐ซ๐š ๐ฌ๐ž๐ฉ๐š๐ค๐š๐ญ. Atas sebab ini, para imam mazhab kami berpendapat bahawa menyapu tengkuk itu sunnah atau mustahab”. (al-Asrar al-Marfu’ah fi al-Akhbar al-Mawdu’ah, hal. 315)


Cuba lihat teks ini secara penuh. Jelas di awal nukilan ini Mulla Ali al-Qari ada menyatakan khilaf ulama tentang isu sapuan tengkuk. Mengapa Ustaz Iqbal tidak menukilnya? Mengapa hanya nukil pandangan yang menerima hadis ini kemudian menterjemahkannya dengan makna seolah-olah tidak ada khilaf dalam isu ini? Saya tidak tahu.


Masih banyak lagi hujah-hujah terhadap Ustaz Iqbal. Ini baru dua hujah yang saya kemukakan. Sekarang saya berada di Arafah, jadi sukar untuk akses memberikan tumpuan pada laman sosial.


3. Kemusykilan Ketiga: [๐Š๐ž๐ฅ๐ข๐ซ๐ฎ ๐€๐ง๐ญ๐š๐ซ๐š ๐‡๐ฎ๐ค๐ฎ๐ฆ ๐€๐ฌ๐š๐ฅ ๐‡๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ง ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ฆ๐š๐ฅ๐š๐ง ๐‡๐š๐๐ข๐ฌ]


Dalam artikel awal beliau, beliau jelas gagal dalam memahami perkara asas dalam ilmu hadis tentang pembahagian maqbul dan mardud. Sehinggakan artikel awal beliau menghukum artikel penilaian hadis 30 minit Ustaz Don sebagai tidak ilmiah kerana penulis memasukkan hadis daif dalam kategori hadis mardud.


Kemudian dipusingnya pula dengan berkata:


“๐‘๐‘Ž๐‘š๐‘ข๐‘› ๐‘Ž๐‘๐‘Ž๐‘๐‘–๐‘™๐‘Ž ๐ท๐‘Ÿ ๐‘ ๐‘’๐‘๐‘ข๐‘ก ๐‘๐‘’๐‘Ÿ๐‘˜๐‘Ž๐‘ก๐‘Ž๐‘Ž๐‘› “โ„Ž๐‘ข๐‘˜๐‘ข๐‘š”, ๐‘–๐‘Ž ๐‘Ž๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Žโ„Ž ๐‘ ๐‘’๐‘ ๐‘ข๐‘Ž๐‘ก๐‘ข ๐‘ฆ๐‘Ž๐‘›๐‘” ๐‘๐‘’๐‘Ÿ๐‘๐‘’๐‘ง๐‘Ž ๐‘‘๐‘’๐‘›๐‘”๐‘Ž๐‘› ๐‘˜๐‘Ž๐‘ก๐‘’๐‘”๐‘œ๐‘Ÿ๐‘– (ุงู†ูˆุงุน ุงู„ุญุฏูŠุซ). ๐‘ƒ๐‘’๐‘š๐‘๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘”๐‘–๐‘Ž๐‘› ๐‘˜๐‘Ž๐‘ก๐‘’๐‘”๐‘œ๐‘Ÿ๐‘– ๐‘ก๐‘–๐‘‘๐‘Ž๐‘˜ ๐‘ ๐‘’๐‘๐‘Ž๐‘ก๐‘ข๐‘ก๐‘›๐‘ฆ๐‘Ž ๐‘‘๐‘–๐‘๐‘Ž๐‘š๐‘๐‘ข๐‘Ÿ ๐‘Ž๐‘‘๐‘ข๐‘˜๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘‘๐‘’๐‘›๐‘”๐‘Ž๐‘› โ„Ž๐‘ข๐‘˜๐‘ข๐‘š ๐‘š๐‘’๐‘›๐‘”๐‘Ž๐‘š๐‘Ž๐‘™๐‘˜๐‘Ž๐‘› โ„Ž๐‘Ž๐‘‘๐‘–๐‘กโ„Ž ๐‘‘๐‘Ž’๐‘–๐‘“ ๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Ž๐‘š ๐‘๐‘Ž๐‘-๐‘๐‘Ž๐‘ ๐‘ฆ๐‘Ž๐‘›๐‘” ๐‘‘๐‘–๐‘๐‘’๐‘›๐‘Ž๐‘Ÿ๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘š๐‘’๐‘›๐‘ข๐‘Ÿ๐‘ข๐‘ก ๐‘ข๐‘™๐‘Ž๐‘š๐‘Ž ๐‘š๐‘ข๐‘˜๐‘ก๐‘Ž๐‘๐‘Ž๐‘Ÿ ๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Ž๐‘š ๐‘๐‘–๐‘‘๐‘Ž๐‘›๐‘” ๐‘š๐‘Ž๐‘ ๐‘–๐‘›๐‘”-๐‘š๐‘Ž๐‘ ๐‘–๐‘›๐‘””


Yang mencampur adukkan adalah Ustaz Iqbal sendiri. Apabila disebut hukum asal hadis, kita merujuk kepada hukum asal mengamalkan hadis. Mudah saja perkara ini untuk faham. Sebaliknya Ustaz Iqbal mencampur adukkan hukum asal hadis dan syarat pengamalan hadis. Pada asalnya hadis daif itu tertolak namun ada sebahagian hadis daif diamalkan apabila memenuhi syarat yang digariskan oleh ulama. Selagi syarat itu tidak mencukupi maka hukum asal hadis daif itu dikekalkan iaitu tidak diamalkan.


Tetapi kerana Ustaz Iqbal sudah meleret, maka saya akan jawab pada tempat yang perlu. 


Daripada sudut hukum pengamalan, Ustaz Iqbal membantah apabila saya mengatakan bahawa beramal dengan hadis daif adalah atas dasar ihtiyat (berhati-hati). Malangnya, ia bukan kata-kata saya. Ia adalah kata Nuruddin ‘Itr. Dengan mudah Ustaz Iqbal menuduh saya menukilkan di luar konteks. Isunya tetap sama iaitu Syeikh Nuruddin tetap mengatakan amalan hadis daif atas dasar berhati-hati apabila ada kaedah umum yang membelakanginya. Jadi, Ustaz Iqbal sebenarnya yang keliru setelah terbukti menukil hanya separuh kalam Syeikh Nuruddin ‘Itr dalam artikel sebelum ini.


4. Kemusykilan Keempat: [๐Œ๐ž๐ง๐ ๐š๐ง๐ ๐ ๐š๐ฉ ๐‡๐š๐๐ข๐ฌ ๐ƒ๐š๐ข๐Ÿ ๐’๐ž๐›๐š๐ ๐š๐ข ๐Œ๐ฎ๐ฌ๐ญ๐š๐ก๐š๐› ๐๐š๐ง ๐Œ๐š๐ช๐›๐ฎ๐ฅ ๐’๐ž๐๐š๐ง๐ ๐ค๐š๐ง ๐๐ž๐ฅ๐ข๐š๐ฎ ๐’๐ž๐ง๐๐ข๐ซ๐ข ๐€๐ค๐ฎ๐ข ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐๐š๐› ๐‡๐ฎ๐ค๐ฎ๐ฆ-๐ก๐š๐ค๐š๐ฆ ๐“๐ข๐๐š๐ค ๐๐จ๐ฅ๐ž๐ก ๐๐ž๐ซ๐š๐ฆ๐š๐ฅ ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐‡๐š๐๐ข๐ฌ ๐ƒ๐š๐ข๐Ÿ ๐’๐ž๐ซ๐ญ๐š ๐๐ž๐ฆ๐ž๐ฌ๐จ๐ง๐ ๐š๐ง ๐“๐ž๐ซ๐ก๐š๐๐š๐ฉ ๐Š๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐”๐ฅ๐š๐ฆ๐š]


Ustaz Iqbal berkata: 


“๐‘Ž๐‘˜๐‘Ž๐‘› ๐‘ก๐‘’๐‘ก๐‘Ž๐‘๐‘– ๐‘ ๐‘Ž๐‘ฆ๐‘Ž ๐‘๐‘’๐‘Ÿโ„Ž๐‘Ž๐‘Ÿ๐‘Ž๐‘ ๐‘˜๐‘–๐‘ก๐‘Ž ๐‘‘๐‘Ž๐‘๐‘Ž๐‘ก ๐‘ ๐‘’๐‘๐‘Ž๐‘˜๐‘Ž๐‘ก ๐‘๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘ค๐‘Ž โ„Ž๐‘ข๐‘˜๐‘ข๐‘š ๐‘š๐‘’๐‘›๐‘”๐‘Ž๐‘š๐‘Ž๐‘™๐‘˜๐‘Ž๐‘› โ„Ž๐‘Ž๐‘‘๐‘–๐‘  ๐‘‘๐‘Ž๐‘–๐‘“ ๐‘Ž๐‘‘๐‘Ž๐‘™๐‘Žโ„Ž ๐‘š๐‘ข๐‘ ๐‘ก๐‘Žโ„Ž๐‘Ž๐‘ ๐‘‘๐‘Ž๐‘› ๐‘š๐‘Ž๐‘ž๐‘๐‘ข๐‘™, ๐‘๐‘ข๐‘˜๐‘Ž๐‘› โ„Ž๐‘ข๐‘˜๐‘ข๐‘š๐‘›๐‘ฆ๐‘Ž ๐‘ก๐‘’๐‘Ÿ๐‘ก๐‘œ๐‘™๐‘Ž๐‘˜”


Saya katakan: Bagaimana boleh dikatakan hukum hadis daif adalah mustahab dan maqbul ๐ฌ๐ž๐๐š๐ง๐ ๐ค๐š๐ง ๐”๐ฌ๐ญ๐š๐ณ ๐ˆ๐ช๐›๐š๐ฅ ๐ฌ๐ž๐ง๐๐ข๐ซ๐ข ๐ฌ๐ž๐ญ๐ฎ๐ฃ๐ฎ ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐›๐š๐› ๐š๐ช๐ข๐๐š๐ก ๐๐š๐ง ๐ก๐ฎ๐ค๐ฎ๐ฆ, ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐๐ข๐ ๐ฎ๐ง๐š๐ค๐š๐ง? Ustaz sendiri telah menukil kalam imam al-Nawawi sebelum ini yang menjelaskan hadis daif hanya boleh diamalkan dalam bab qasas dan fadhail amal.


Jadi bagaimana saya ingin sepakat dengan ustaz apabila ustaz sendiri kontradik dalam pendirian.


Jika ustaz kata, yang dimaksudkan dalam fadhail, saya katakan ๐ก๐š๐ญ๐ญ๐š ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐›๐š๐› ๐Ÿ๐š๐๐ก๐š๐ข๐ฅ ๐ฉ๐ฎ๐ง ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐š๐๐š ๐ค๐ž๐ฌ๐ž๐ฉ๐š๐ค๐š๐ญ๐š๐ง.. 


al-Laknawi menyebutkan:


ูˆุฃู…ุง ุงู„ุนู…ู„ ุจุงู„ุถุนูŠู ููŠ ูุถุงุฆู„ ุงู„ุฃุนู…ุงู„ ูุฏุนูˆู‰ ุงู„ุงุชูุงู‚ ููŠู‡ ุจุงุทู„ุฉ . ู†ุนู… ู‡ูˆ ู…ุฐู‡ุจ ุงู„ุฌู…ู‡ูˆุฑ ู„ูƒู†ู‡ ู…ุดุฑูˆุท ุจุฃู† ู„ุง ูŠูƒูˆู† ุงู„ุญุฏูŠุซ ุถุนูŠูุงً ุดุฏูŠุฏ ุงู„ุถุนู ، ูุฅุฐุง ูƒุงู† ูƒุฐู„ูƒ ู„ู… ูŠู‚ุจู„ ููŠ ุงู„ูุถุงุฆู„ ุฃูŠุถุง


Maksudnya: “๐€๐๐š๐ฉ๐ฎ๐ง ๐๐š๐ค๐ฐ๐š๐š๐ง ๐ฉ๐š๐ซ๐š ๐ฎ๐ฅ๐š๐ฆ๐š ๐›๐ž๐ซ๐ฌ๐ž๐ฉ๐š๐ค๐š๐ญ ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐ข๐ฌ๐ฎ ๐›๐ž๐ซ๐š๐ฆ๐š๐ฅ ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ ๐๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐›๐š๐› ๐Ÿ๐š๐๐ก๐š๐ข๐ฅ ๐š’๐ฆ๐š๐ฅ, ๐ฆ๐š๐ค๐š ๐ข๐ง๐ข ๐๐š๐ค๐ฐ๐š๐š๐ง ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐›๐š๐ญ๐ข๐ฅ. Benar, ia merupakan mazhab majoriti. Namun, mazhab majoriti ini juga mensyaratkan hadis daif tersebut tidak daif berat. Jika hadis berat (terlalu daif), maka ia tidak boleh diterima dalam bab fadhail a’mal juga”. (al-Athar al-Marfu’ah fi al-Akhbar al-Mawdu’ah, hal. 81)


Demikianlah juga kalam al-Zahabi yang dinukilkan Ustaz Iqbal sebelum ini. ๐”๐ฌ๐ญ๐š๐ณ ๐ˆ๐ช๐›๐š๐ฅ ๐ฆ๐ž๐ฆ๐ž๐ฌ๐จ๐ง๐ ๐ค๐š๐ง ๐ฆ๐š๐ค๐ง๐š ๐ค๐š๐ฅ๐š๐ฆ ๐š๐ฅ-๐™๐š๐ก๐š๐›๐ข ๐ฌ๐ž๐œ๐š๐ซ๐š ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐›๐ž๐ซ๐ญ๐š๐ง๐ ๐ ๐ฎ๐ง๐ ๐ฃ๐š๐ฐ๐š๐›. Kalam al-Zahabi ini jelas menunjukkan pendirian umum al-Zahabi dalam ๐›๐ž๐ซ๐ข๐ง๐ญ๐ž๐ซ๐š๐ค๐ฌ๐ข ๐๐ž๐ง๐ ๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ. ๐š๐ฅ-๐™๐š๐ก๐š๐›๐ข ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐ญ๐จ๐ฅ๐š๐ค ๐ฌ๐ž๐ฆ๐ฎ๐š ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐๐š๐ข๐Ÿ ๐๐š๐ง ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐ญ๐ž๐ซ๐ข๐ฆ๐š ๐ฌ๐ž๐ฆ๐ฎ๐š. al-Zahabi berkata:


ูˆูŠู†ุจุบูŠ ุงู„ุชุซุจุช ููŠ ุงู„ุฃุญุงุฏูŠุซ ุงู„ุถุนูŠูุฉ ، ูู„ุง ูŠุจุงู„ุบ ุงู„ุดุฎุต ููŠ ุฑุฏู‡ุง ู…ุทู„ู‚ุงً ، ูˆู„ุง ููŠ ุงุณุชุนู…ุงู„ู‡ุง ูˆุงู„ุฃุฎุฐ ุจู‡ุง ู…ุทู„ู‚ุงً ، ุจุฎู„ุงู ุงู„ุฃุญุงุฏูŠุซ ุงู„ุณุงู‚ุทุฉ ูˆุงู„ู…ูˆุถูˆุนุฉ ูู„ุง ูŠุฌูˆุฒ ุงู„ุนู…ู„ ุจู‡ุง ุฃุตู„ุงً


Maksudnya: Hendaklah menyelidiki hadis-hadis daif. Janganlah seseorang terlalu melampau dalam menolaknya secara mutlak ๐ƒ๐€๐ ๐‰๐€๐๐†๐€๐ ๐๐”๐‹๐€ ๐Œ๐„๐Œ๐€๐Š๐€๐ˆ๐๐˜๐€ ๐ƒ๐€๐ ๐Œ๐„๐๐†๐€๐Œ๐๐ˆ๐‹๐๐˜๐€ ๐’๐„๐‚๐€๐‘๐€ ๐Œ๐”๐“๐‹๐€๐Š. Berbeza dengan hadis yang saqit (gugur) dan palsu maka tidak boleh beramal dengannya secara mutlak”


al-Zahabi berkeras kepada mereka yang menggunakan hadis daif berat sehinggakan sampai ke tahap ๐š๐ฅ-๐™๐š๐ก๐š๐›๐ข ๐ฆ๐ž๐ง๐ ๐š๐ง๐ ๐ ๐š๐ฉ ๐ฆ๐ž๐ซ๐ž๐ค๐š ๐ฌ๐ž๐›๐š๐ ๐š๐ข ๐ฉ๐ž๐ง๐ฃ๐ž๐ง๐š๐ฒ๐š๐ก ๐ญ๐ž๐ซ๐ก๐š๐๐š๐ฉ ๐ฌ๐ฎ๐ง๐ง๐š๐ก, ๐ฉ๐ž๐ง๐ ๐ค๐ก๐ข๐š๐ง๐š๐ญ ๐€๐ฅ๐ฅ๐š๐ก ๐๐š๐ง ๐‘๐š๐ฌ๐ฎ๐ฅ-๐๐ฒ๐š!! al-Zahabi berkata:


ู„ู‡ุฐุง ุฃูƒุซุฑ ุงู„ุฃุฆู…ุฉ ุนู„ู‰ ุงู„ุชุดุฏูŠุฏ ููŠ ุฃุญุงุฏูŠุซ ุงู„ุฃุญูƒุงู…، ูˆุงู„ุชุฑุฎูŠุต ู‚ู„ูŠู„ุง، ู„ุง ูƒู„ ุงู„ุชุฑุฎุต ููŠ ุงู„ูุถุงุฆู„ ูˆุงู„ุฑู‚ุงุฆู‚، ููŠู‚ุจู„ูˆู† ููŠ ุฐู„ูƒ ู…ุง ุถุนู ุฅุณู†ุงุฏู‡، ู„ุง ู…ุง ุงุชู‡ู… ุฑูˆุงุชู‡، ูุฅู† ุงู„ุฃุญุงุฏูŠุซ ุงู„ู…ูˆุถูˆุนุฉ، ูˆุงู„ุฃุญุงุฏูŠุซ ุงู„ุดุฏูŠุฏุฉ ุงู„ูˆู‡ู† ู„ุง ูŠู„ุชูุชูˆู† ุฅู„ูŠู‡ุง، ุจู„ ูŠุฑูˆูˆู†ู‡ุง ู„ู„ุชุญุฐูŠุฑ ู…ู†ู‡ุง، ูˆุงู„ู‡ุชูƒ ู„ุญุงู„ู‡ุง، ูู…ู† ุฏู„ุณู‡ุง ุฃูˆ ุบุทู‰ ุชุจูŠุงู†ู‡ุง، ูู‡ูˆ ุฌุงู† ุนู„ู‰ ุงู„ุณู†ุฉ، ุฎุงุฆู† ู„ู„ู‡ ูˆุฑุณูˆู„ู‡. ูุฅู† ูƒุงู† ูŠุฌู‡ู„ ุฐู„ูƒ، ูู‚ุฏ ูŠุนุฐุฑ ุจุงู„ุฌู‡ู„، ูˆู„ูƒู† ุณู„ูˆุง ุฃู‡ู„ ุงู„ุฐูƒุฑ ุฅู† ูƒู†ุชู… ู„ุง ุชุนู„ู…ูˆู†


Maksudnya: “Oleh kerana inilah, majoriti ulama berkeras terhadap hadis-hadis hukum, meringankan sedikit dan bukannya terlalu ringan sangat dalam bab fadhail dan penyucian jiwa. Mereka terima hadis fadhail yang daif sanadnya. Namun, mereka tidak pula menerima hadis fadhail yang perawinya dituduh berdusta. ๐’๐ž๐ฌ๐ฎ๐ง๐ ๐ ๐ฎ๐ก๐ง๐ฒ๐š ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ฉ๐š๐ฅ๐ฌ๐ฎ ๐๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฅ๐š๐ฅ๐ฎ ๐ฅ๐ž๐ฆ๐š๐ก ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐ฅ๐š๐ง๐ ๐ฌ๐ฎ๐ง๐  ๐๐ข๐ฉ๐š๐ง๐๐š๐ง๐ . ๐๐š๐ก๐ค๐š๐ง, ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ฉ๐š๐ฅ๐ฌ๐ฎ ๐๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฅ๐š๐ฅ๐ฎ ๐ฅ๐ž๐ฆ๐š๐ก ๐๐ข๐ซ๐ข๐ฐ๐š๐ฒ๐š๐ญ๐ค๐š๐ง ๐ฎ๐ง๐ญ๐ฎ๐ค ๐ฆ๐ž๐ฆ๐›๐ž๐ซ๐ข ๐š๐ฆ๐š๐ซ๐š๐ง (๐ค๐ž๐ฉ๐š๐๐š ๐ฎ๐ฆ๐š๐ญ) ๐ญ๐ž๐ง๐ญ๐š๐ง๐ ๐ง๐ฒ๐š ๐๐š๐ง ๐ฆ๐ž๐ง๐๐ž๐๐š๐ก๐ค๐š๐ง ๐ค๐ž๐š๐๐š๐š๐ง๐ง๐ฒ๐š. ๐’๐ž๐ฌ๐ข๐š๐ฉ๐š ๐ฒ๐š๐ง๐  ๐ฆ๐ž๐ง๐ฒ๐ž๐ฆ๐›๐ฎ๐ง๐ฒ๐ข๐ค๐š๐ง ๐ฉ๐ž๐ง๐ž๐ซ๐š๐ง๐ ๐š๐ง ๐š๐ญ๐š๐ฎ ๐ญ๐ข๐๐š๐ค ๐ฆ๐ž๐ง๐ฃ๐ž๐ฅ๐š๐ฌ๐ค๐š๐ง ๐ค๐ž๐š๐๐š๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ-๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ฉ๐š๐ฅ๐ฌ๐ฎ ๐๐š๐ง ๐ก๐š๐๐ข๐ฌ ๐ญ๐ž๐ซ๐ฅ๐š๐ฅ๐ฎ ๐ฅ๐ž๐ฆ๐š๐ก ๐ฆ๐ž๐ซ๐ฎ๐ฉ๐š๐ค๐š๐ง ๐ฉ๐ž๐ง๐ฃ๐ž๐ง๐š๐ฒ๐š๐ก ๐ญ๐ž๐ซ๐ก๐š๐๐š๐ฉ ๐ฌ๐ฎ๐ง๐ง๐š๐ก, ๐ฉ๐ž๐ง๐ ๐ค๐ก๐ข๐š๐ง๐š๐ญ ๐€๐ฅ๐ฅ๐š๐ก ๐๐š๐ง ๐‘๐š๐ฌ๐ฎ๐ฅ-๐๐ฒ๐š. Jika dia jahil terhadap tanggungjawab ini, maka dia diberi uzur atas kejahilannya. Tetapi bertanyalah ahli bidang hadis jika kamu tidak tahu”. (Siyar A’lam al-Nubala’, jil. 8, hal.520)


Jika Ustaz Iqbal berhujah dengan al-Zahabi pada zamannya, agaknya apa gelaran ustaz ketika itu? Adakah al-Zahabi juga dianggap tidak ilmiah?


Ini tulisan ringkas untuk bahagian pertama yang hanya mengemukakan 4 kritikan balas sahaja. Masih ada lagi berbaki catatan dan jawapan balas lain pada artikel yang kedua. Bahagian kedua akan menyusul ๐›๐ž๐ซ๐ฌ๐š๐ฆ๐š ๐ช๐ฎ๐ข๐ณ ๐ฆ๐ข๐ฌ๐ญ๐ž๐ซ๐ข  insyaAllah..


WaAllahu a’lam. Moga bermanfaat.


Dr Rozaimi Ramle

Arafah, Arab Saudi (2024)

Comments

Popular posts from this blog

ALLAH DIATAS LANGIT DAN BERTEMPAT DILANGIT?

AKIDAH IMAM Abu Uthman al-Sobuni

MALAIKAT MAUT BERNAMA IZRAIL?